Đọc báo cáo thường niên - hiểu về doanh nghiệp

Giao dịch trên sàn chứng khoán nhiều khi diễn ra theo tâm lý, khi thị trường lên thì hầu hết các cổ phiếu đều lên giá, còn khi thị trường xuống, tất cả lại đi xuống. Một phần nguyên nhân là trong khi các NĐT tổ chức, NĐT chuyên nghiệp coi báo cáo thường niên (BCTN) của DN là cẩm nang để đầu tư thì nhiều NĐT cá nhân không dành thời gian nghiên cứu báo cáo này đến một lần. Việc định giá cổ phiếu để quyết định mua bán chủ yếu là theo phong trào và cảm xúc cá nhân.

Một NĐT ở sàn chứng khoán Bảo Việt (TP. HCM) gọi cho chuyên mục Đối thoại DN của ĐTCK để nhờ hỏi CTCP Dầu thực vật Tường An (TAC) lãi tháng 5 bao nhiêu. Hỏi vì sao anh mua cổ phiếu TAC, anh bảo vì thấy nhà ĐTNN mua rất nhiều mã này (tiêu chí đầu tư phổ biến của NĐT nhỏ).

Kỳ vọng là giá dầu lửa tăng kéo theo giá dầu nguyên liệu đầu vào TAC tăng, do TAC được hưởng lợi nhờ một lượng hàng tồn kho giá rẻ đã nhập về. Đấy là câu chuyện của những ngày cuối tháng 6. Nếu không bán cổ phiếu TAC thì NĐT này đã lỗ danh nghĩa trên 10% tính đến hôm nay.

Vấn đề ở đây là nếu đọc BCTN của TAC, NĐT sẽ biết TAC nhập khẩu nguyên liệu chủ yếu qua công ty mẹ, chứ không nhập trực tiếp từ nước ngoài.

Có nghĩa là, khi giá dầu nguyên liệu tăng thì chưa chắc TAC đã hưởng lợi toàn bộ, mà có thể lợi nhuận sẽ thuộc về công ty mẹ – trung gian nhập khẩu dầu nguyên liệu.

Vì thế, kỳ vọng về hưởng lợi nguyên liệu giá rẻ của TAC nên ở mức vừa phải, chứ không phải là tính trực tiếp theo giá dầu.

Một ví dụ khác, nhiều NĐT đua nhau mua cổ phiếu của một công ty thép có thị giá thấp sau khi so sánh với HPG – cổ phiếu lớn thuộc ngành thép. Lập luận của họ đơn giản là HPG lời thế thì mấy công ty cùng ngành khác chắc cũng phải lời.

Nhưng câu chuyện không hẳn là như vậy, vì đặc thù sản xuất của các DN khác nhau. HPG sản xuất từ phôi đến cán thép, tỷ suất lợi nhuận cao, còn nhiều công ty chỉ có cán thép hay chỉ có sản xuất phôi nên khá rủi ro. Tất cả đặc điểm của DN này đều được thể hiện trong BCTN.

Phóng viên ĐCTK đã làm cuộc khảo sát bỏ túi với một số NĐT cá nhân quen biết. Kết quả là rất hiếm NĐT cá nhân đọc BCTN của những DN mà họ đang nắm giữ cổ phiếu hay đang nhắm đến mua vào.

Mức độ theo dõi thông tin của NĐT cá nhân thường chỉ là báo cáo tài chính hàng quý. Thông tin được sử dụng phổ biến, cập nhật nhanh nhất cho các quyết định đầu tư là thông tin trên báo chí, tin đồn từ nội bộ DN, từ CTCK và từ các bạn đầu tư cùng hội cùng thuyền.

Thế nên mới có chuyện nhiều NĐT nghe tin đồn DN A lợi nhuận cao lắm vội vã mua vào cổ phiếu, nhưng đợi mãi chẳng thấy DN công bố lợi nhuận. Đến khi lợi nhuận được công bố thấy thấp quá, thất vọng bán cổ phiếu ra. Quý sau, DN công bố lợi nhuận “khủng”, NĐT vội vã mua vào với giá cao hơn.

BCTN có chất lượng sẽ cung cấp thông tin đủ để NĐT ước đoán DN có khả năng hoàn thành kế hoạch lợi nhuận hay không, lợi nhuận được ghi nhận vào thời gian nào, có rủi ro gì, tiềm năng của DN trong dài hạn ra sao…

Chẳng hạn, với DN đầu tư bất động sản thì qua BCTN NĐT có thể biết lợi nhuận được hạch toán từ dự án nào, dự án đã bán hay chưa, bán hết rồi thì ban lãnh đạo định ghi nhận bao nhiêu doanh thu và lợi nhuận trong năm.

Khác với DN sản xuất, bán hàng đến đâu ghi doanh thu và lợi nhuận đến đó, công ty bất động sản có thể phân bổ doanh thu và lợi nhuận từ bán nhà, đất theo kế hoạch.

Có DN không hạch toán lợi nhuận vào tháng đầu năm, mà hạch toán vào cuối năm hoặc để dành đến năm sau. Các DN xuất khẩu thủy sản ghi nhận doanh thu theo mùa vụ, chủ yếu là vào 2 quý cuối năm…

Do không nắm vững thông tin về cổ phiếu đầu tư, nên NĐT nhỏ lẻ thường không tính toán được vùng giá hợp lý để đầu tư cũng như để chốt lời.

Việc mua bán chủ yếu theo phong trào và phỏng đoán, dẫn đến mua hớ, bán hớ thường xuyên. Trong lần thị trường điều chỉnh qua, nhiều NĐT hành động theo cảm xúc: có lời không kịp chốt, cắt lỗ xong thì cổ phiếu lại tăng giá.

BCTN của DN niêm yết không phải là tài liệu quá chuyên sâu về tài chính mà NĐT cá nhân không thể đọc hiểu, tự phân tích, mà phải đợi các CTCK đọc và diễn giải giúp.

Nếu chưa bao giờ đọc BCTN, NĐT hãy dành thời gian nghiên cứu khoảng 5 BCTN của DN, sau đó đối chiếu với bài phân tích cổ phiếu DN đó của CTCK, NĐT sẽ học được cách phân tích thông tin và số liệu. Việc này cũng giúp NĐT phân tích đúng những thông tin được công bố hàng tháng, hàng quý và những thông tin bất thường.

Có rất nhiều thông tin trong BCTN giúp NĐT xác định tiềm năng cổ phiếu mà mình đầu tư. Vì vậy, hãy là NĐT thông minh bằng cách đọc BTCN, nhất là những báo cáo đạt giải trong Cuộc bình chọn BCTN 2008 do được Sở GDCK TP. HCM và Báo ĐTCK thẩm định. Đừng mạo hiểm đầu tư khi bỏ qua thông tin trong các BCTN.

Theo ĐTCK